Poprzednio pisaliśmy o bogactwie w krainie szprych. Dzisiaj chcielibyśmy przekazać kilka praktycznych wskazówek w temacie zaplatania kół i doboru komponentów. Na co warto zwrócić uwagę, czym kierować się przy wyborze odpowiedniego modelu i długości szprychy, no i przede wszystkim czego się wystrzegać, by nie stanąć przed problemem pękniętej szprychy.
Właściwa długość szprychy
Po wycentrowaniu koła końcówki szprych powinny być widoczne na zakończenia nypli patrząc od wewnętrznej strony obręczy.
Wybór rodzaju szprych
Dostosuj zarówno do konstrukcji koła jak i typu roweru. Nie myśl, iż grubsze szprychy to trwalsze koło. Mocniejsze koło uzyskuje się dzięki zastosowaniu cieńszych (bardziej elastycznych) szprych. I tak: do piast z dużymi otworami używaj szprych Sapim Leader, do kół rowerów wyścigowych używaj szprych Sapim CX-Ray lub szprych Sapim Race (są one bardziej odporne na wibracje), do kół rowerów górskich i crossowych używaj szprych Sapim CX-Ray, Sapim Race lub Sapim Laser (nie stosuj szprych Sapim Laser w kołach z hamulcami tarczowymi).
Wybór wzoru krzyżowania szprych
Montaż krzyżowy jest bardziej stabilny. Najczęściej stosuje się wzór na trzy krzyże (zwróć uwagę na szpary w połączeniu szprycha – nypel). Bądź ostrożny ze wzorem promieniowym (zwróć uwagę na rekomendacje producenta piasty). W przypadku piast o bardzo dużym kołnierzu, np. Nexus, Elan, które są bardziej narażone na niedopasowanie szprych, do nypli stosuj wzór na dwa krzyże.
Szprychy ciągnące i popychające
Po prawidłowym zamontowaniu główki szprych ciągnących są widoczne od wewnętrznej strony kołnierza, natomiast główki szprych popychających są widoczne od zewnętrznej strony kołnierza.
UWAGA: wyjątkiem są koła z hamulcami tarczowymi, gdzie największe naprężenia powstają przy hamowaniu.
Wybór długości nypla 12-14 mm (specjalne nyple: 19-21-25 mm)
Nyple Sapim Polyax zapewniają optymalne dopasowanie szprych do nypli. Nie decyduj się na bardzo długie nyple, gdyż pogarszają one dopasowanie szprycha-nypel. Nie używaj również zbyt krótkich nypli (niewłaściwy zacisk na ich kwadratowym odcinku może spowodować zniszczenie nypla, szczególnie, jeśli jest on wykonany z aluminium).
Otwory w piaście
Trzymaj kołnierz piasty w pozycji poziomej. Szprychy z główką od wewnątrz ułóż nieco wyżej. Podczas centrowania powinieneś lekko nacisnąć na piastę, wtedy szprychy łatwo się dopasują. Uwaga: nie naciskaj zbyt mocno, bo wygniesz szprychy.
Szprychy ciągnące i popychające
Idealna średnica otworów w kołnierzu piasty to średnica gwintu szprychy + 0,1 mm (np. dla szprych 14G/2 mm średnica gwintu wynosi 2,25 mm + 0,1 mm = 2,35 mm; maksymalna średnica otworu dla takiej szprychy to 2,50 mm).
Kołnierz piasty
Stosujemy piasty z kołnierzem, który umożliwia właściwe dopasowanie szprych do nypli. Idealny kąt nachylenia kołnierza to 95°. Upewnij się, że podczas montażu szprych kołnierz jest w pozycji idealnie poziomej. Uzyskuje się wtedy równomierny rozkład naprężenia szprych. Zwróć uwagę na fakt, że kołnierze, które są zbyt cienkie i/lub mają zbyt duże otwory mogą powodować zwiększenie kąta nachylenia szprychy z 95° nawet do 120°. Pamiętaj również ,że ponadwymiarowe kołnierze powodują zwiększony nacisk na główki szprych, co w rezultacie doprowadza do ich rozszczepiania,
Prawidłowo założone szprychy Sapim nigdy się nie wydłużają. Jednak niewłaściwy dobór piasty może spowodować zwiększenie kąta zagięcia szprychy (wydłużenie zagięcia do 1,5 mm na każdą szprychę) i wypaczenie kół.
A na koniec odpowiedzi na klika najczęściej pojawiających się w tematyce szprych pytań.
Kiedy pękają szprychy lub inne elementy koła?
W prawidłowo zmontowanym kole szprychy pękają tylko po wieloletnim użytkowaniu na skutek zmęczenia materiału. Dlaczego się tak dzieje? Po wielu latach materiał traci swoją pierwotną spójność i elastyczność. Nadmierny nacisk na piastę może spowodować naciągnięcie szprych i osłabienie materiału. Należy zwrócić uwagę, aby niezmienny pozostał pierwotny kąt 95° zagięcia szprych. Większość uszkodzeń koła bądź pęknięć szprych jest powodowana nierównomiernym rozłożeniem naprężeń na szprychach. Szprycha pęka, kiedy przekroczony zostanie punkt krytyczny zmęczenia materiału. Dobry montaż może zwiększyć odporność na pęknięcia. Prawdziwą sztuką w procesie montażu koła jest zachowanie równomiernego zwiększania napięcia każdej szprychy tak, aby obręcz pozostawała okrągła i niewypaczona. Kiedy koło jest już zaplecione należy przeprowadzić końcowy, równomierny naciąg szprych. Idealne koło nie wypacza się podczas użytkowania; przeciwnie – zapobiega zmęczeniu materiału szprych, obręczy i piasty. Bardzo ważnym czynnikiem jest ciężar: 90 kg (200 funtów) na luźno naciągniętych kołach zawsze będzie powodować ich owalizację. Ciągłe zginanie się koła spowoduje przedwczesne zużycie komponentów, a w szczególności szprych. Innymi słowy: koło powinno zachować swój oryginalny kształt w takim stopniu, jak jest to tylko możliwe.
W którym miejscu i dlaczego pękają szprychy?
Najczęściej pękają tuż przed zagięciem (po wielu latach użytkowania jest to sprawa normalna). Dlaczego? Uszkodzona została obręcz (nawet najmniejsze wygięcie może być przyczyną), użyto komponentów, które nie są ze sobą kompatybilne, występuje nieproporcjonalny rozkład naprężeń na szprychach, w połączeniu szprycha-nypel istnieje szpara.
Może również ułamać się główka szprychy. Jest to jednak sytuacja nietypowa a może być spowodowana: złą pozycją główki w piaście (np. pod ukosem, co przenosi cały nacisk na jedną stronę spodu główki. W rezultacie główka ścina się, czyli dochodzi do tzw. „efektu kapsla”), kołnierz piasty jest zbyt gruby i nie jest dopasowany do długości zagięcia szprychy (cały nacisk przenoszony jest na główkę, która będzie nadmiernie obciążana, a w konsekwencji ścięta), wybór niewłaściwego układu krzyżowania szprych, np. wzór na cztery krzyże przy piastach z dużym kołnierzem, zagięcie jednej szprychy może ocierać o główkę szprychy sąsiednie (należy unikać takiej sytuacji).
Czasami gwintowana końcówka szprychy ułamuje się w nyplu. Przeważnie jest to wynik niedopasowania nypla lub obręczy do szprychy. Również jeśli użyto zbyt długich szprych w nyplu nagwintują się nowe zwoje. Przy dużym obciążeniu gwint szprychy zostanie poddany zbyt wielkim naprężeniom. Szprychy, które są zbyt krótkie również mogą złamać się na gwincie.
W przypadku szprych cieniowanych dzieje się również tak, że łamie się cieńszy środkowy odcinek szprychy. Jakikolwiek obiekt uderzający w obracające się koło powoduje jego uszkodzenie (czasami widoczne tylko przy użyciu szkła powiększającego lub mikroskopu). Przed tego typu uszkodzeniem chroni przede wszystkim najwyższej jakości wykonanie. Zastosowanie procesów produkcyjnych o niższych standardach skutkuje produktami gorszego gatunku. Dlatego też firma SAPIM stosuje taką technologię produkcji drutu, z którego powstają szprychy, że nie naruszona zostaje molekularna struktura materiału. Szprychy po zamontowaniu w kole nie ulegają skręcaniu.
Czy jest możliwa wymiana 1 lub 2 szprych czy też trzeba wymienić wszystkie szprychy i ponownie zapleść koło?
Jeśli nie chcesz zaplatać koła od nowa, to wymieniane szprychy muszą być bardzo mocno naciągnięte, aby zachować prawidłowy kształt koła. Nie zapominaj, że jeśli pęka pierwsza szprycha, to na wszystkie pozostałe zadziała natychmiast inny rozkład naprężeń. Wypacza się również kształt obręczy. Jeśli wymienisz tylko 1 lub 2 szprychy, to możesz się spodziewać, że szprychy te, bądź szprychy bezpośrednio sąsiadujące mogą ponownie pęknąć. Najlepiej więc wymienić wszystkie szprychy. Jeżeli piasta jest mocno zużyta to jej wykorzystanie jest możliwe pod warunkiem założenia szprych w przeciwnym kierunku (nie w kierunku owalizacji otworów w piaście).
Aerodynamiczne, eliptyczne szprychy, takie jak szprychy SAPIM CX-Ray powinny być montowane przy użyciu specjalnego klucza CX-Ray. Uchroni to szprychy przed skręcaniem podczas montażu i centrowania
2 komentarze